CD1
​
BELATSARENA
(Herrikoia)
-Instrumentala-
​
OI AMA ESKUAL HERRI
(Etxaun Iruri/Herrikoia)
Anai etxen da ezküntü
bükatü niz oain joaitera
ene opilaren egitera
Pariserat banüazü
Oi ama Eskual Herri goxua
zutandik urrun triste banüa
adios gaixo etxen dena
adios Xiberua. (bis)
Pariseko bizitzia
lan kostüzüriaz bagiazü
bena berantzen zütadazü
zure berriz ikustia.
Oi ama Eskual Herria…
​
JAUN BARUAK
(Zuberoako herrikoia)
Jaun baruak aspaldin xederak hedatü zütin, (bis)
txori eijer bat hatzaman dizü Paubeko seroren komentin, (bis)
orai harekin biziren düzü aspaldian gogun beitzin. (bis)
Xedera balitz halako merkatietan saltzeko, (bis)
Xiberuako aittunen semek eros litzazkie oro, (bis)
halako txori eijertto zunbaiten hatzamaiteko. (bis)
Igaran apirilaren bürian, armadaren erdian, (bis)
züntüdan bihotzian, armak oro eskian; (bis)
present espiritian, manka besuen artian. (bis)
Janna maite banaizü, erraiten düzün bezala. (bis)
kita ezazü, kita ezazü Erregeren zerbütxüa (bis)
eta maita herria, üken dezadan plazera. (bis)
​
MARIA SOLT ETA KASTERO
(Etxahun Barkoxe)
Maria Solt eta Kastero
bi amoros zahar bero. (bis)
Hirurogei-hamarna urtetan hartü die amorio
Kastero jelostü gero Maria Solt ezari kanpo.
Maria Solta dua nigarrez
izorra dela beldürrez.
Barnets-Bordako anderiak kontsolatü dü elez
emazte zaharrik oküpü agitzen eztela ez.
Maria Soltek arrapostü
Santa Elisabet badüzü (bis)
Saintu zahar bateganik oküpü agitü düzü
Kastero ere bada saintü, hala nizan beldür nüzü.
Kastero eztüzü saintü
sobera bürhaüti düzü.
Elizalat juan eta taharnan egoiten düzü
Kastero denagatik saintü Maria Solt antzü zira zü.
​
ATARRATZEKO GAZTELUKO KANTUA
(Zuberoako herrikoia)
Ozaze Jaurgainian bi zitroin doratü
Atarratzeko Jaunak bata dü galdatü;
ü ken du arrapostü eztirela huntü,
hunttürik direnian batto ükenen dü.
Portaliala juan zite, ahizpa maitia,
ingoiti horra düzü Atarratzeko Jauna,
otoi erran izozü ni eri nintzala,
zazpi egün hoietan ohian nintzala.
Klara, zuaza orai salako leihora,
ipar-ala egua denez jakitera.
ifarra balinbada goraintzi Salari,
ene korpitzaren xerka jin dadila sarri. (bis)
Ama, joanen gira oro elkarrekin,
etxerat jinen zira xangri handirekin,
bihotza kargatürik, begiak bustirik,
eta züre alaba tunban ehortzirik. (bis)
Ama, saldu nauzü biga bat bezala,
bai eta desterratü, oi Espainiara,
aita bizi üken banü, ama, zü bezala
enunduzün ezkündüren Atarratzeko salala. (bis)
​
OI ZUBEROA
(J.A.Irigaray – B.L.)
Oi gure herria
zer hintzen eta non hago.
Zazpi mendeko gauean
zanpatua
itoa
zikiratua
ahuldua
eta
ohitua
bortxara
alabeharrez
ez ote duka jada kemenik
hire hatsa sendotzeko?
Oi Zuberoa
bizitzaren ametsa,
negarra dagit sakonki,
hiri so
nere hatsa duk
bihurtzen auhena,
oi Zuberoa
zer hintzen eta non hago.
​
ZUBEROA I
(Errepollenekue – B.L.)
Zuberoa, Zuberoa
emakume edo igali
izpiluen izpilu.
Ez dakit zure baitan erresinolaren bat lo ote datzan,
ez dakit zure belardi-azpian inor pitxiak lantzen
ari ote den, astiro.
Ez dakit ere arto-sailik ba ote duzun,
ez eta zein den ere zure sagar-azalen kolore.
Zuberoa, Zuberoa
emakume edo igali
izpiluen izpilu.
Noiz dagi euri Zuberoan?
Nola dute emakumek begiratzen Zuberoan?
Nola da hiltzen Zuberoan? Nola?
Zutaz ez dakit deus ere,
ez zaitut ezagutzen.
Bakarrik, zure kantaren bat entzun dut
ta horregatik zaitut maitatzen,
horregatik, bakarrik, nauzu zure alde.
​
PARTITU GINEN
(Herrikoia – B.L.)
-Instrumentala-
​
MATALAZ
(Matalaz XVII m.- B.L.)
Dolü gabe hiltzen niz,
bizia Xiberuarentzako emaiten baitüt.
Agian, agian, egün batez
jeikiko dira egiazko Xiberutarrak,
egiazko eskualdünak,
tirano arrotzen hiltzeko. (bis)
​
OSKATXE
(B.L.)
-Instrumentala-
​
ZUBEROA II
(J.A.Urbeltz – B.L.)
Zuberoa,
gure herriaren ondamendi garratzaren eredu
Jainkozko mundua,
zure azken atsetan ihauteriari zara lotzen,
Ihauteri,
bizitzaren soka-dantzan lehenbiziko jauzi
natura eta bizi-indarren eraberritze kosmozkoan
bizi sinestearen oinarri.
Zuberoko herria,
ondatzen eta bersortzen diren naturen arteko
eten gabeko borrokan
beti garaile.
Zuberoko herria,
lurrezko jakinduria
jatorrizko bihia,
munduko ardatza
gure ardatzaren mundua,
zuk asmatu dituzu kanta eta dantza
klasiko-aurrekoaren eta betikotasunaren orantza…
Jinkoak benedika zaitzala.
​
NERE HERRIKO NESKATXA MAITE
(B.L.)
Nere herriko neskatxa maite
ahozko lorez zaitut gaur laztantzen
itsaso garden, lur gozoko landare,
kresalaren usain, zeru kolore
nere bihotzaren taupaden hotsez
zure grazia dut kantatzen.
Bihotz minberen egunsentia
herri sofrituaren lamia
ipuin zaharren piper eta eztia
erreka garbien kantu bitxia
udazken lizunez zaude jantzia
izar zerutarren irria.
Lanbro artetik itsas geldira
lehunki zoazen txori airosa
amodiozko sentipenaren hatsa
zure ezpainetan loratuz doa
goizeko ihintzetan belardi zera
eguzkitan zilar dizdira.
​
AMERIKARA NOA
(Herrikoia)
Amerikara noa ere nere borondatez,
hemen baino hobeto izateko ustez;
aspertua bai nago hemengo izatez,
adios aita eta ama ondo bizi bitez.
Lehenago ere seme bat ba dit Amerikan,
orain dela sei urte joana hemendikan;
baldin topatzen badek haren biderikan,
esanakiok aita bizi dela oraindikan.
Kafia hartutzen det egunian bi aldiz,
baita pasiatu ere nik nahi haina zaldiz;
jan edanaren faltik ez, osasuna berriz…
Aita bizimodu hau Donostian izan balitz.
​
BALEAREN BERTSOAK
(Herrikoia)
Mila bederatzieun da
lenengo urtian
Maiatzaren hamalau
garren egunian
Orioko herriko
barraren aurrian.
Balia agertu zan
beatzik aldian.
Haundia ba zan ere
azkarra ibilian.
Bueltaka han zebilen
juan da etorrian.
Ondarra arrotuaz
murgil igarian.
Zorriak zeuzkan eta
haiek bota nahian.
Ikusi zutenian
hala zebilela
beriala jun ziran
treineruen bila.
Arpoi ta dinamitak
eta soka bila.
Aguro ekartzeko
etzan jende hila
Bost treinero juan ziran
patroi banarekin.
Mutil bizkor bikainak
guztiz onarekin.
Manuel Olaizola
eta Loidirekin.
Uranga, Atxaga ta
Manterolarekin.
Baliak egindako
salto ta marruak
ziran izugarri ta
ikaratzekuak
atzera egin gabe
ango arriskuak
arpoiakin hil zuten
han ziran hangoak.
Bost txalupa jiran da
erdian balia
gizonak egin zuten
bain nahiko pelia.
Ikusi zutenian
hila edo itoa
legorretikan ba zan
biba ta txaloa.
Hamabi metro luze
gerria hamar lodi
Buztan palak lau zabal
albuetan pala bi.
Ezpainetan bizarrak
beste ilera bi
orraziak bezala
ain zeuzkan ederki.
Gorputzez zan mila ta
berreun larrua.
Beste berreun mingain
ta tripa barruak.
Gutxi janaz etzegon
batere galdua.
Tinako sei pezetan
izan zan saldua.
Gertatu bat jarri det
egiaren alde.
Hau horrela ez bada
jendiari galde.
Bihotzez pozturikan
atsegintsu gaude.
Gora oriotarrak
esan bildur gabe.
​
GAUA ETA NI
(Khalil Gibran/B.L.)
Zu bezelakoa naiz, oi gaua;
iluna eta biluzia. Ene ametsen garretan
dagoen bidean barna noa eta ene
oinak lurra ukitu orotan egundoko
aritza sortzen da.
Ez, zu ez zara ni bezelakoa, oi eroa;
ondarrean egin atza neunzera
oraindik ere atza begiratzen bait duzu.
Zu bezelakoa naiz, oi gaua:
ixilla eta sakona. Eta ene bakardadearen
bihotzean ba da erditzen ari den
jainkosa bat, eta bertan zerua eta
infernua bat egiten dira.
Ez zu ez zara ni bezelakoa, oi eroa;
oraindik ere oinazeak ikaratzen bait zaitu
eta osinaren dei-kantak izitzen.
Zu bezelakoa naiz, oi gaua:
basa eta ikaragarria; ene belarriak
menperatu herrien garraxiz eta ahaztu
lurren asperenez beterik bait daude.
Ez, zu ez zara ni bezelakoa, oi eroa;
oraindik ere zure ni ttipia laguntzat
daukazu eta ez duzu zure Ni haundiaren
adiskide izatea lortzen.
Zu bezelakoa naiz, oi gaua:
bihotz-gogorra eta beldurgarria;
ene bularra garretan dauden
itsasontziek argitua bait dago
eta ene ezpainak hildako gudarien odolez bustiak.
Ez, zu ez zara ni bezelakoa, oi eroa;
oraindik ere zure bizki-arimaren
grinak dauzkatzu eta ez zara
bihunu zuhaurren lege bakarra.
Zu bezelakoa naiz, oi gaua:
gatz eta piper ene itzalaren babesean
lo dagoen hura ardo birjinaz mozkortua
bait dago orain, eta jarraitzen didan
emakumeak bekatu egiten du alaiki.
Ez, zu ez zara ni bezelakoa, oi eroa;
zure arima zazpi toleseko oihaletan inguratua
bait dago eta ez deramazu bihotza eskuetan.
Zu bezelakoa naiz, oi gaua:
jasale eta grinatsua, ene bularrean
zimeldu musuzko hil-atorretan
ameka maitale hil bait daude obiratuak.
CD2
​
ZENBAT GERA?
(A.Muniategi – B.L.)
Zenbat gera?
Lau, bat,
hiru, bost zazpi?
Zer egin degu?
ezerrez.
Zer egiten degu?
alkar jo.
Zer egingo degu? Alkar hil?
Gure asmoak, esperantzak,
herria, askatasuna,
justizia, pakea,
egia, maitasuna…
mitoak, hitz utsak?
Zenbat gera?
Lau, bat,
hiru, bost zazpi?
Zer egin degu?
ezerrez.
Zer egiten degu?
alkar jo.
Zer egingo degu? Alkar hil?
Hori ez!, hori ez!, hori ez!
​
EUSKAL PIZKUNDEA
(Lizardi – B.L.)
Gau luzea gau latza
Gau izar gabea,
nekez gendun ikusi
haren azkentzea.
Gauerdian hil zaigu
amona gurea,
esku gogortuetan
dauka gurutzea.
Gure sukalde zarra
etxe pizgarria
bart lagunarte goxo
gaur bakar gorria
lehen epela jario
orain hotz larria.
Amonarekin batez
dezu utzi bizia.
Amonaren alkia
hago sutondoan
haren ipuirik aldek
hik jaso gogoan?
hik ez? Laratzak? Ezta…
Ez uste gozoan
geunden ta gure poza
betiko da joan.
Orduan belaunikatu
nintzan auts gainera.
Hark gordetako sua
zu ere hil ote zera?
Autsa pitinka urratu
nuen, beldur bera.
Sua bizirik dago
galduak ez gera.
Geroztik ari nauzu
auts zaharrak astintzen
aitton-amon guztien
ipuiak jasotzen
herriaren pitxiak
magalean biltzen
ez baita hil gure herria
zutitu gaitezen.
Hil ez da ta ezta hilko
guk ez badugu nahi.
Bizi irrikaz zegoan
gure maitasun zai,
haren susper beharrez
goazen nora nahi.
Pizkor urra ditzagun
malkar eta zelai.
Egizute nerekin
aberri bidea.
Bildu dezagun nun nahi
asaben lorea.
Ta gaur danik gorritu
gure sukaldea.
Ni nor naizen asmatu,
Euskal pizkundea.
​
TXORI TTIKIA
(J.A.Artze – B.L.)
Txori ttikia nintzelarik
esan zidaten,
kaiolan bizitzeko
sortua nintzela, (bis)
gero arrano bihurtu(ko) nintzanean
kaiola hautsita aldegingo
nuen beldurrez.
Libro nintzela sinistarazi
nahi zidaten,
horregatik iriki zizkidaten ateak
egin nezan hegaz,
bainan luze gabe ohartu nintzen
hanka harkaitz bati
lotu zidatela
kate motz eta astun batez. (dena bis)
Kaiolako ateak iriki zizkidaten,
bainan hanka harkaitz bati lotu zidaten.
​
URRUNDIK HELDU NAIZ
(J.A. Urbeltz / B.L.)
Urrundik heldu naiz luze ibiliz,
bidez bide eta bidetako
hautsak garia sortarazi du
ene oinetako behatz artetik…
Ene burua untzaz ari da estaltzen,
eskuetako behatzetan madariondoaren hosto xamurrak
loratzen…
Bizkarrean…
ortzian barna…
magali mikatzen kimuak
txertatzen ari zaizkidalarik…
San Migeletan… itsasoa… ñabarra
ludia ttipitzen duen itxasoa…
Ene baitan urriaren egohaizearekin batera,
azi busti eta emankorra
ari du… ari du…
Zilegi bekit adiskide, pentsatzea, esatea
harek ez du goroldio baizik sortuko
gure harrizko buruetan…
​
LORETXOA
(B.L.)
Median larrartean
aurkitzen da loretxo bat
aurrean umetxo bat
loretxoari begira.
Loreak esan nahi dio
-umetxo aska nazazu,
jaio naiz libre izateko
eta ez loturik egoteko.
Umetxoak ikusirik
lorea ezin bizirik
arantzak kendu nahi dizkio
bizi berri bat eman,
orduan izango bait du
indarra eta kemena
orduan emango baitu
ugari bere fruitua.
​
PANPOXA
(B.L.)
– Instrumentala –
​
AMODIOZKO POEMA
(Errepollenekue – B.L.)
Gu, dantzari zuberotarrak ginen Estuardoen kortean
eta ez ginen haien hizkuntzaz mintzatzen.
Horregatik, egun guztiz, oihuz genuen dantzatzen.
Haien ondoan inguratutako ega-luze saldo bat ginen.
ta zuk autobideko, neskatxa maitea
egunsenti-arte kantatuz laztandu ninduzun,
urriko gau epel batean arrapatutako einara nerea.
Egun hartara itzuli nahi nuke
emeki-emeki
etsasoari begira, begi itxiz,
jiratutako itzulian barrena.
Neure behatzez gure herriko belarra bilatzen,
aizean gure herriaren erortea,
Zarauzko zineetan begirada trixteko eta
buruan aluminiozko xedera neskatxa bilatzen,
gure herriko plazeetan Otsagiko “baboa”
Pelikula mutuetako ereduak
Japoiko portabioietako lumez laztandu ditugu,
tiburoien ortz eta aginen barrena ibili behar izan dugu,
geure seme-alabak itsas-ertzean eduki ditugu
aingira eta itsas-trikuen eskumenean.
Odolezko ohetan lo dugu egiten
ta
atzerriratzen gaituzten trenetako
komunetan negar egiten.
Bainan ez izu, maite,
gure etxera inor ez dator orain,
Gorbeian urtzen ari den elurra da
ibaiak arrotuak jausten dira,
itoko ahal dituzte?
​
ASKATASUNAREN SEMEEI
(B.L.)
Herri neketsu hontan
polborazko lohitara
euskal semeak boteaz,
trintxeretako nekeaz
gure barne muinak ezituaz,
ukatzen zaigun izatearen
funtsa lurrean errotuaz
mendez mende bagoaz.
Gure begi legorretan
askatasun egarriz
nahigabea haunditzen,
etsipenaren aurreko
itsumenean,
izar gidaririk ez.
Ez dator gugana
jainkosa Mariren
urrezko ileen dizdirarik.
Ez eta, erreka garbietara
lamiek kantatutako
doinu liluragarririk,
Ez ote inoiz
beren urrezko orrazeaz
sasi nahasi hau orraztera jetxiko?
Ez ote gaitu
Sugar zerutarraren sumindurak
bere seme Jaun Zuriaren ikuituaz
txertatuko?
Hor dire nunbait maite,
gure errege-alaben
setazko jantzi txuriak
hor nunbair, izan ere
oraindikan usaindu gabeko
lore freskoak,
askatasunaren semeen
paradisuan.
Amodiozko kontuak
zilegi izango zaizkigunean,
Euskal Herriko haurrak
berriro ere euskal ipuin xarmantez
lotaratuko direnean.
Gure arteko begiradak
anaikorrak egingo direnean.
Gure izatearen
ardatza sendoaren bueltan
garaipenezko kantuak
entzungo direnean…
Orduan bai maite,
gure lurreko belar gozoa
zure eta nere soinean lizun bilakatuaz,
amodiozko mozkorrean murgilduta,
zorabiozko jirabiretan,
aragi daldartien hatsedenean,
askatasunaren semei dai eginaz…
Gure munduaren astapena
hantxen osatuko dut
zure sabelean.
​
ENTZUN ZAZU
(Eskoziako doinua – B.L.)
Entzun zazu adiskide
kantu hau dizut eskeintzen,
ene barne kolpatu hontan
zuretzat da oldozten.
Nigan dut zuen mezua
zuen zerutik bildua,
mendi beltzetan barrena
oihuz dijoan Breizh Atao.
Saint Maloko itsasoan,
herri bat nuen hausnartzen,
haren kolkoan errotik nintzen,
zuetako bat sentitzen.
Nigan dut zuen mezua
zuen zerutik bildua,
mendi beltzetan barrena
oihuz dijoan Breizh Atao.
Eskuak elkarturikan
lotu ginen dantzetan,
elkarrekin landuko dugun
bide bat han hasi zan.
Nigan dut zuen mezua
zuen zerutik bildua,
mendi beltzetan barrena
oihuz dijoan Breizh Atao. (bis)
​
ZORTEAREN KOLPEAK
(J.A.Irigaray – B.L.)
Zortearen kolpeak joaz,
emeka negar
herra
gorroto
irri, dantza eta malko
irentsitako lur puska honetan
suertatu naiz bizitzan,
eta lurrak egin nau
asekaitz
bizitza bizi nahi eta
ezin
argia ikusi nahi eta
itsu
iduzkiaren printzak ferekatu nahi eta otz
amodioa urrupatu nahi ta
motz
Hala ere erraietatik dagit
grinaren oihu latza
laztasunaren otsa
bizi nahiaren oihu etsitua
orai eta hemen
ase ezina.(bis)
​
ORBAIZETAKO ARMA OLAREN KANTUA
(B.L.)
Orbaitzetako arma-olaren
horma zaharrak
suzko ekaitz dardartsu guziak
jaurtikiaz jasanik,
kondaira urratu baten
ezaugarri bezala,
xoilki,
bakardadean geldituak.
Beren baitatik ohizko bidean
erreka iheskorra doa,
harriez maitemin ta lehen-minez
eten gabeko joanean,
ezetasun orlegiz
itzala jauntziaz,
eta uraren murmurio zoroak
hantxe du aurkitzen
oihartzunaren lilura.
Nortasun sarkorra darion
yaure sendoa,
gure nahi ta ezinezko izate autsiaren
irudi apurtua.
Zahartuegia dagoen
gure ez izatearen mina
ixurtzen ari den sabel sofritua.
Eta eguneroko bakardadean,
ixil ixilean,
nehor ere ohartu gabean,
suzko, burdinezko, zizpazko
oroitzapen zaharrak
kopletan jalgitzen dira
hormetan erroak dituzten zuhaitzetan gora.
… Eta basoilarrak kantatzen du
Iratiko basoan.
​
NI OLENTZERO NAIZ
(J.R. Uriarte-B.L.)
Anai-arrebak
ni Olentzero naiz
ni Euskalerriko Olentzero
atzoko eta biharko opariak dakartzkitzuena
traizioz hildako karlisten gibel freskoak
geldirik dauden burni oletako maillu eta auspoak
mehatzariak, ikazkinak, benakeroak, zurginak eta olagizonak
esku eta aurpegiak garbi
begiak malko
biraoka eta zikin
mendiari behera iheska kaietara
gari eta oihal bila doazenak,
Espainiako opari garestia dakartzuet
espaineratutako Bizkai mehatzetako burnia
anai-arrebak aditzen?
Orai hemen nago
etxeko sutondoan zerraldo
zomorroak ahoan, lerdea dariodala
hemen nago
Orduñatikako bidez datozen hiltzailei begira
eta ikusten, ai!
nola ari diren gure kaiak lelo-kabiak bihurtzen
ikusten
orain txizpaz armatutako kaioen ega askea,
hemen nago
Leonard Cohen bezala sentitu nahirik
trintxeretako gudariei jauna deramaioten apez euskaldun bat
izan nahian,
a, ni plazerra naiz
ni basauntz bat naiz
Jaizkibeletik itsasora jauzika doana
eta gauez beren burua hiltzen duten
euskal olerkariekin
eta haien gorputzak laztanduko dituzten
lupin eta legatzekin
Laga, Bakio eta Ondarraitzeko ondartzetan
mintzatzen naiz
ni haur jaioberria naiz
Aturri ibaian barna
ene arbasoen laztan eta fereken
billa dabillena,
a, ni izanen naiz
ene alaben arto, maitale eta seme
eta euri denean
haiekin joanen naiz
bertsoak entzutera Xenpelarrenera,
Irlandako emakumeok, Euskalerriko emakumeok
gure abestiz beteko dugu geroa
belarrezko arparen itzalean eginen loa
eta zuen semeak bretoi izanen dira
Bizkaiko eukalitoen antzera,
eta inork
inork ez du honen berri izanen
debekatua bait dago gure amodioa,
eta orain banoa
eta barka kantu triste hau
barka txoriekin besarkaturik
gure itsasoko ur sakonetan murgiltzen banaiz
Agur, Agur ene
Agur, Agur seme
Agur itsaso, Agur Garazi
Agur, Agur anai-arrebak
Agur ene
Agur seme
Agur anai-arrebak
Agur ene
Agur seme
Agur ene guztiak.